Që prej përfundimit të konfliktit ushtarak më 1999, Kosova ishte e papërgatitur dhe nuk kishte mundësi që t’u përgjigjej nevojave për rindërtim dhe zhvillimit të shpejtë urban. Në atë kohë ishte mëse e nevojshme nevoja për mbështetje në sferën e pakontrolluar të zhvillimit urban. UN-HABITAT-i ishte në grupin e parë të agjensive zhvillimore që iu përgjigj kësaj nevoje. Mandati i saj i dhënë nga Asambleja e Përgjithshme e KB-së ishte që të promovojë qytetet e qëndrueshme si nga ana shoqërore e poashtu edhe ana e mbrojtjes së mjedisit me qëllim të ofrimit të strehimit adekuar për të gjithë.

Për shumë vite, UN-HABITAT-i e promovoi qeverisjen e mire, ruajtjen e sigurisë, zhvillimin e qëndrueshëm të vendbanimeve njerëzore dhe planifikimin hapësinor gjithpërfshirës në Kosovë dhe më gjerë në regjion. Intervenimet e para të UN-HABITAT-it kishin të bënin me themelimin e institucioneve, si Drejtoria për Pronë dhe Banim dhe Agjensioni Kadastral i Kosovës  që kishin të bënin me çështjet pronësore, por edhe me ndërtimin e kapaciteteve për menagjim efikas të qeverive komunale, përmes disa programeve si: Programi i qeverisjes lokale, Programi i mbështetjes së komunave, Programi i menagjimit dhe planifikimit urban, Programi i Qeverisjes dhe Planifikimit Zhvillimor, ku tri programet e fundit ishin të financuara nga Qeveria holandeze.

Tani më, UN-HABITAT-i e implementon fazën e dytë të Programit të Mbështetjes së Komunave në Planifikimin Hapësinor (MuSPP2) financuar nga Qeveria suedeze përmes Sida-s. Ky program është vazhdim i fazës së parë që filloi në 2005 dhe përfundoi me 2008. Përmes aktiviteteve të parapara për 3 vjet, MuSPP2 do t’i mbështet komunat partnere në konsolidimin e planifikimit gjithpërfshirës urban dhe hapësinor, implementimin e projekteve kapitale dhe fuqizimin e kapaciteteve të tyre për kooperim ndërkomunal dhe ndërkufitar.

Motoja e MuSPP-it është “Making Better Cities Together” përmes së cilës përmirësimi i jetës së qytetarëve mund të arrihet vetëm përmes punës dhe planifikimit të përbashkët. Faza e parë e MuSPP-it u koncentrua në 6 qytete të Kosovs, duke i mbështetur këto komuna në hartimin e Planeve Zhvillimore Komunale dhe Planeve Zhvillimore Urbane. Qëllimi ishte që të ju ndihmojë komunave në planet që do të jenë strategjike, të orientuara në projekte dhe të hartuara në mënyrë gjithpërfshirëse, pjesëmarrëse dhe në mënyrë të ndjeshme-gjinore.

Sot shumnica e këtyre komunave i kanë kompletuar këto plane dhe janë në fazën përgatitore të hartimit të planeve regulative urbane dhe shërbejnë si bazë për projektet e implementuara nga investitorët publikë dhe ata privatë. Faze a re e programit, MuSPP2 ka qasje regjionale dhe promovon bashkwpunimin e afërt në mes të komunave, që operon përmes katër qendrave dhe promovon mbështeje të kufizuar për komunat e reja.

MuSPP 2 aplikon dy metoda kryesore për ngritjen e kapaciteteve urbane siç janë: mbështetja në punë dhe mësimet e nxjerra. Mbështetja në punë bëhet përmes ekipeve të MuSPP-it të kompozuara nga zyrtarë ndërkombëtarë dhe lokalë që ju asistojnë komunave në identifikimin e projekteve kapitale si rezultat i procesit të planifikimit. Kjo metodë siguron që procesi i planifikimit të jetë pjesëmarrës, gjithëpërshirës dhe i orientuar në projekte.

Përmes implementimit të tij, MuSPP ka kryer projekte të ndryshme, aktivitete dhe ngjarje të cilat kontribuan drejt zhvillimit të qëndrueshëm të vendbanimeve.

Adresimi i problemeve të vendbanimeve joformale është pjesë kritike që ka të bëjë me zhdukjen e varfërisë dhe përmirësimin e qeverisjes në Kosovë, prandaj kjo ishte një objektivë e programit të MuSPP-it. Dhjetëra konferenca, punëtori dhe takime të mbajtura me partnerë të ndryshëm. Po ashtu edhe Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor është këshilluar në mënyrë teknike të detajizuar në lidhje me strategjinë për vendbanimet joformale të cilën momentalisht është duke e formuluar.

Transporti dhe lëvizshmëria është njëra nga komponentet kryesore të programit. Transporti jomotorik është një nga çështjet në fokus në lidhje me aktivitetet e bashkëpunimit ku janë të involvuara partnerë të ndryshëm duke përfshirë edhe agjensi ndërkombëtare dhe lokale, OJQ dhe organizata të shoqërisë civile në përgjithësi.

“Turneu kulturor”, ishte ngjarje që kishtre të bënte me promovimin e transportit jo-motorik me theks të veçantë biçiklizmin. Kjo tregoi se si promovimi i transportit ka të bëjë me sport, rekreacion dhe promovim të vendeve të trashëgimisë kulturore në Kosovë. Turneu kulturor do të hyjë në kalendarin e aktiviteteve në Kosovë, dhe gjithashtu do të bëhet pjesë e Ditëve të Trashëgimisë Botërore dhe Javës Evropiane të Lëvizshmërisë që mbahen në Tetor.

Duke e konsideruar eksperiencën e kaluar në Kosovë në lidhje me fatkeqësitë natyrore, MuSPP2 e krijoi një ekipë modeste që do të ju ndihmojë komunave për ndërmarrjen e nismës për ta menaxhuar me vlerësimin e dëmeve si një nga komponentat e Planeve Komunale dhe atyre Urbane. Shumë komuna janë goditur nga fatkeqësitë natyrore siç janë përmbytjet, zjarret në male ndonëse edhe ndërtesat që janë ndërtuar në dekadën e fundit jo çdo here i përmbushin standardet ndërtimore për zonat e rrezikuara nga tërmetet. Kjo është një nga arsyet primare se pse kjo çështje duhet të njihet dhe të adresohet seriozisht në këto plane.

Programi MuSPP2 gjatë zbatimit të tij në tërësi do të punojë ngushtë me institucionet e nivelit qendror dhe lokal por gjithashtu edhe me shoqërinë civile me qëllim të fuqizimit të kapaciteteve të tyre duke ua dhënë mundësinë e përmbushjes së obligimeve që kanë të bëjnë me planifikimin hapësinor dhe hartimin e prjekteve, implementatimin dhe monitorimin, duke u dhënë njohuri vajzave dhe djemve por edhe të meshkujve dhe femrave lidhur me interesa te ndryshme dhe nevojat e tjera.

Source: Artikulli është publikuar në: Edicionin e KFOR-it MIKE, Mars 2009