Odmah posle završetka vojnog sukoba 1999. godine, Kosovo nije bilo u stanju da odgovori na izazove rekonstrukcije i brzi razvoj u tom periodu. Postojala je hitna potreba za pomoći i aktivnostima kojima će se odgovoriti na izazove nekontrolisane urbanizacije. UN-HABITAT bio je među prvom grupom razvojnih agencija koje su reagovale na ovu potrebu. Njegov mandat koji mu je dala Generalna skupština UN-a je promocija socijalno i prostorno održivih gradova sa ciljem obezbeđivanja adekvatnog smeštaja za sve ljude.

Tokom mnogih godina UN-HABITAT promoviše dobro upravljanje, sigurnost vlasništva, održivi razvoj ljudskih naselja i inkluzivno planiranje na Kosovu i u širem regionu. Početne intervencije UN-HABITAT-a bile su fokusirane na osnivanje institucija, kao što su Direkcija za stambena i imovinska pitanja i Kosovska katastarska agencija, koje će se baviti imovinskim pitanjima i na izgradnju kapaciteta lokalnih uprava za efikasno bavljenje ovim pitanjima, kroz nekoliko programa: Program lokalne uprave, Program podrške oštinama, Program urbanističkog planiranja i upravljanja, Program planskog upravljanja i razvoja. Poslednja tri programa finansirala je holandska vlada.

Trenutno UN-HABITAT sprovodi drugu fazu Programa podrške prostornom planiranju opština (MuSPP2) koji finansira švedska vlada preko Sida-e. Ovaj program predstavlja nastavak prve faze koja je pokrenuta 2005, a završena 2008. godine. Tokom planiranog trogodišnjeg perioda, MuSPP2 će pružati podršku partnerskim opštinama u konsolidaciji učesničkog urbanističkog i prostornog planiranja, sprovođenje kapitalnih projekata i ojačavanje njihovih kapaciteta za međuopštinsku i prekograničnu saradnju.

Moto programa MuSPP je „Učinimo zajedno gradove boljim“ koji pokazuje da bolji život za građane Kosova može da bude postignut samo zajedničkim radom i planiranjem. Prva faza MuSPP bila je koncentrisana na 6 sekundarnih gradova na Kosovu i pružala je pomoć tim opštinama oko izrade opštinskih planova razvoja i urbanističkih planova. Svrha je bila pružanje pomoći opštinama na izradi planova koji će biti strateški, akciono orijentisani i izrađeni na inkluzivan i učesnički način uz uvažavanje pitanja polova.

U ovom trenutku je većina ovih opština završila ove planove i nalaze se u fazi pripreme za izradu urbanističkih regulatornih planova koji treba da obezbede osnov za projekte koje treba da realizuju javni i privatni investitori. Nova faza programa MuSPP2 ima regionalni pristup i promoviše tešnju saradnju između opština. On se sprovodi iz četiri glavna opštinska centra i pruža ograničenu pomoć novoosnovanim malim opštinama.

MuSPP2 primenjuje dve primarne meteode za poboljšanje opštinskih kapaciteta: pomoć u toku posla i učenje kroz rad. Pomoć u toku posla sprovode timovi MuSPP koje čine međunarodni i lokalni stručnjaci za planiranje, koji pomažu opštinama na identifikaciji strateških kapitalnih projekata koji su rezultat procesa planiranja. Ovaj metod se koristi i da bi se obezbedilo da proces planiranja bude učesnički, inkluzivan i akciono orijentisan.

Tokom svog sprovođenja MuSPP je realizovao različite projekte, aktivnosti i događaje koji su doprineli održivom razvoju ljudskih naselja.

Posvećivanje pažnje neformalnim naseljima je kritičan deo borbe protiv siromaštva i poboljšavanja upravljanja na Kosovu. Stoga, to je bio važan cilj programa MuSPP. Detaljni tehnički saveti su dati Ministarstvu za životnu sredinu i prostorno planiranje koje trenutno formuliše strategiju za neformalna naselja.

Transport i mobilnost je jedna od ključnih tematskih komponenti programa. Nemotorizovani transport je jedno od pitanja koja su bila u fokusu aktivnosti uz učestvovanje različitih učesnika, uključujući međunarodne i lokalne agencije, NVO i organizacije civilnog društva.

Organizovan je događaj „Tour de Culture“ čiji je cilj promocija nemotorizovanog transporta sa posebnim naglaskom na biciklizam. To je pokazalo kako promocija nemotorizovanog transporta može da bude povezana sa sportom, rekreacijom i promocijom kulturnog nasleđa na Kosovu. Tour de Culture će postati stalni događaj u sportskom i kulturnom kalendaru Kosova i postaće deo Dana svetskog nasleđa i Evropske nedelje mobilnosti  koji se održavaju svakog oktobra.

Uzimajući u obzir ranija iskustva na Kosovu kada se radi o prirodnim katastrofama, MuSPP2 je osnovao mali tim za pomoć opštinama na planu preduzimanja inicijative za sprovođenje procene rizika od katastrofa i pripravnost kao jedne od komponenti opštinskih i urbanističkih planova razvoja na Kosovu. Mnoge opštine bile su pogođene prirodnim katastrofama kao što su poplave, šumski požari, dok zgrade koje su izgrađene u poslednjoj deceniji ne odgovaraju uvek standardima izgradnje u oblastima u kojima postoji pretnja od zemljotresa. To je glavni razlog zašto ovo pitanje mora da bude prepoznato i da mu bude posvećena ozbiljna pažnja u ovim planovima.

MuSPP2 će u toku svoje realizacije tesno sarađivati sa lokalnim i centralnim institucijama, kao i sa civilnim društvom, sa ciljem jačanja njihovih kapacitgeta i omogućavanja da preuzimaju zadatke koji se odnose na prostorno planiranje i izradu, sprovođenje i praćenje projekata, uz istovremeno prepoznavanje različitih interesa, kao i potreba i prioriteta devojčica i dečaka i muškaraca i žena.

Izvor: Članak je napisan i objavljen u KFOR-ovoj ediciji MIKE, mart 2009.